پرسمان3

نزول قرآن در مرحله‏ى اول براى درمان بيمارى‏هاى اعتقادى مردم بوده است تا آنها را از شرك و كفر و تاريكى‏ها به توحيد و اسلام و روشنايى رهنمون سازد؛ در آيات متعددى به اين مسئله پرداخته شده كه هدف قرآن اين است كه شما را از ظلمت جهل به نور دانش، از كفر به نور ايمان، از ظلمات ستمگرى به نور عدالت، از فساد به صلاح، از گناه به نور تقوى رهبرى كند. «4»

امراض اعتقادى و قلبى از امراض جسم شديدتر است. از اين رو قرآن شفاء و رحمت است؛ يعنى درمان براى امراض اعتقادى مانند كفر، نفاق، شرك، و در نفوذ معرفت و شناخت، توحيد و ... در قلب رحمت است.

2. قرآن و درمان بيمارى‏هاى روحى:

براى رعايت اختصار به دو بخش از اين بيمارى‏ها مى‏پردازيم:

بدون شك بيمارى‏هاى روحى و اخلاقى انسان، شباهت زيادى با بيمارى‏هاى جسمى او دارد. هر دو كشنده است. هر دو نياز به طبيب و درمان و پرهيز دارد. قرآن نسخه‏اى حيات بخش براى كسانى است كه مى‏خواهند با كبر، غرور، حسد و نفاق به مبارزه برخيزند. و همچنين براى برطرف كردن ضعف‏ها و ترس‏ها، اختلاف‏ها و پراكندگى‏ها و براى كسانى كه عشق به دنيا و وابستگى به ماديات و تسليم بى‏قيد و شرط در برابر شهوت‏ها مى‏باشند؛ شفا بخش است. «5»

حضرت على (ع) درباره‏ى شفا بخش بودن قرآن مى‏فرمايد:

«از اين كتاب بزرگ آسمانى براى بيمارى‏هاى خود شفا بخواهيد و براى حل مشكلاتتان از آن يارى بجوييد، زيرا درمان بزرگترين دردها در اين كتاب است؛» «6»

بهترين دليل براى اثبات اين كلام مقايسه وضع عرب جاهلى با تربيت شدگان مكتب پيامبر (ص) در آغاز اسلام است. آن قوم جاهل و نادان كه انواع بيمارى‏هاى اجتماعى و اخلاقى سر تا پاى وجودشان را فرا گرفته بود. با استفاده از اين نسخه شفا بخش نه تنها درمان يافتند، بلكه آنچنان نيرومند و قوى شدند كه هيچ نيرويى نمى‏توانست در مقابلشان ايستادگى كند. «7»

ب. بيمارى‏هاى روانى:

برخى از روانشناسان با تحقيق در آيات قرآن دريافته‏اند كه قرآن تاثيرزيادى بر روان انسان مى‏گذارد و شفابخشى قرآن را با علوم تجربى مقايسه نموده‏اند. و نتايج حاصل از آن تحت عنوان تاثير قرائت قرآن بر بهداشت روانى انسان منتشر شده است.

دستورات و توصيه‏هاى قرآن، تاثير بسزايى در بهداشت روانى فردى و اجتماعى انسان دارد. تا جايى كه مى‏توان گفت: عمل به توصيه‏هاى قرآن، بالاترين و بهترين نسخه‏ى بهداشت روانى است. براى نمونه به برخى از آيات و تاثيرات آن‏ها اشاره مى‏كنيم:

1. مداومت بر قرائت قرآن كريم، نقش موثرى در مقابله با استرس دارد. همچنين فهم قرآن نيز در مقابله با استرس مؤثر است. «8»

2. نتيجه‏ى تحقيقى كه از 60 دختر به دست آمده اين است كه گروهى كه حداقل 6 ماه روزانه نيم ساعت به قرائت قرآن مى‏پرداختند، ميزان اضطراب و افسردگى آنان به طور چشمگيرى كمتر از ديگران بوده است. «9»

3. دميدن روح اميد، و دورى از يأس و تاثير آن در كاهش افسردگى. «10»

4. دعوت قرآن به صبر و تاثير آن در كاهش فشارهاى روانى. «11»

5. دعوت قرآن به توكل به خدا «12» و نقش آن در آرامش انسان.

6. ياد خدا و آرامش دل. «13»

7. ممنوعيت خودكشى در دين «14» و پايين آمدن آمار خودكشى در مجامع اسلامى.

8. احترام و محبت به پدر و مادر»

و تاثير آن در سلامت خانواده.

9. حجاب براى زنان و سلامتى روانى. «15»

10. نماز و آرامش روانى. «16»

11. ازدواج و تشكيل خانواده و تأمين آرامش فردى و سلامت محيط اجتماع. «17»

12. ممنوعيت سوء ظن، تجسس و غيبت، و اثرات آن بر سلامتى جامعه و شخصيت افراد. «18»

به عبارت ديگر مى‏توان گفت: همه‏ى دستورات الهى به نوعى براى آرامش فردى و اجتماعى و رشد و بالندگى فرد و جامعه آمده است. «19»

3. قرآن و درمان بيمارى‏ها جسمى:

قبل از هر چيز، لازم است گفته شود؛ قرآن كتاب بهداشت و درمان و پزشكى نيست؛ بلكه كتاب هدايت و تربيت معنوى افراد و جامعه است.

و اگر به مطالب پزشكى و بهداشتى و علمى اشاره‏اى كرده است به خاطر اين است كه:

1. راه خداشناسى را هموار كند.

2. حس كنجكاوى بشر را تحريك نمايد تا در زمينه‏ى علوم تجربى رشد نمايند و در پى كشف آن برآيند.

3. اعجاز علمى قرآن را به اثبات برساند.

4. علت مهم‏تر اين كه به خاطر پيوستگى نيازهاى جسمى و روحى با همديگر و تاثير آنها بر همديگر قرآن برخود لازم مى‏داند كه به بهداشت جسمى انسان نيز

توجه ويژه كند زيرا در كمال روحى او تاثير دارد بنابراين قرآن براى تامين سلامتى و بهداشت جسم مطالبى بيان فرموده كه اگر در حد اعجاز علمى نباشد قطعاً برخى آنها جزء شگفتى‏هاى علمى است. براى مثال:

الف: بهداشت غذايى: مانند: خوردن غذاهاى پاك «20»- ممنوعيت غذاهاى غيربهداشتى «21»- عدم اسراف در غذا «22»- دورى از گوشت مردار «23»- دورى از گوشت خوك و خوردن خون «24»- دورى از شراب. «25»

ب: بهداشت شخصى (جسمى): مانند: وضو، «26» غسل، «27» طهارت لباس، «28» پاكيزگى محيط زيست «29» و ...

ج: بهداشت مسائل جنسى: مانند: ممنوعيت آميزش با زنان در حالت عادت ماهيانه «30»- دورى از زنا «31»- دورى از لواط «32»- دورى از استمناء. «33»

د. عسل و درمان بيمارى‏هاى جسمى. «34»

ه-. روزه و درمان بيمارى‏هاى جسمى. «35»

و. تاثير آواى قرآن بر كاهش دردهاى جسمى بعد از عمل جراحى.

حاصل سخن اينكه، قرآن براى بيمارى‏هاى اعتقادى، روحى، روانى، اخلاقى و اجتماعى به صورت مستقيم دستور دارد حتى هدف از نزول خود را نجات انسان‏ها از بيمارى اعتقادى و روحى و اخلاقى مى‏داند.

اما براى بيمارى‏هاى جسمى و بهداشت فردى و اجتماعى و درمانى آن به صورت كنايه‏اى و در پرتو دستورات و در قالب بايد و نبايد (حرام و حلال) و هست و نيست (ارشادى) بيان كرده است.

معرفى كتاب جهت مطالعه بيشتر:

1. اسلام و بهداشت روان، مجموعه مقالات همايش نقش دين در بهداشت روان، نشر معارف.

2. استعانت از قرآن كريم، عليرضا نيك بخت، نشر قبله، تهران.

3. پژوهشى در اعجاز علمى قرآن، دكتر محمدعلى رضايى‏اصفهانى، ج 2، انتشارات مبين.

4. آموزه‏هاى تندرستى در قرآن، حسن رضا رضايى، انتشارات عطر آگين.

__________________________________________________

(1). اسراء/ 82

(2). يونس/ 57 و با تعبير ديگر فصلت/ 44

(3). قاموس قرآن، سيد على اكبر قرشى، دار الكتب الاسلاميه، تهران، ذيل ماده شفاء.

(4). ابراهيم/ 5 و 1؛ مائده/ 15 و 14؛ ر. ك: قرآن در قرآن، مهدى احمدى، 1374، اشراق، قم، ص 232

(5). تفسير نمونه، مكارم شيرازى، دارالكتب الاسلاميه، تهران، ج 12، ص 239

(6). نهج البلاغه، خطبه‏ى 176، و در خطبه‏ى 156 و 158 با تعابير ديگر به شفا بخش بودن قرآن اشاره دارد